Hoe zet je als leraar je IQ in in de klas?

Vooropgesteld, als leraar moet je logischerwijs vrij scherp zijn. Of je nu één specifiek vak geeft op de middelbare school of van alle markten thuis moet zijn in het basisonderwijs, jij moet bóven de stof hangen. Als je de kennis die je wilt overdragen niet tot in de puntjes beheerst, kun je je leerlingen ook niet een stap voor zijn. Kortom, je zet je brein dus aan het werk om je (vak)kennis up-to-date te houden. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat je álles moet weten: je bent en blijft een mens. Het is prima om een vraag te beantwoorden met 'Goede vraag, dat weet ik eerlijk gezegd niet, we gaan het samen uitzoeken!'.

Daarnaast zijn er nog een aantal zaken waar je als leraar vooral je intelligentie moet inzetten. Denk aan het plannen en organiseren wat bij het leraarschap komt kijken, ook wel timemanagement genoemd. Dat is een kwestie van je brein benutten om te kijken wat er moet gebeuren, wat je doelen en prioriteiten zijn, en hoe jij je tijd en middelen zo effectief mogelijk inzet om deze doelen te verwezenlijken. Ook didactiek, het inhoudelijk voorbereiden, uitvoeren, evalueren en ontwikkelen van je les vergt een stukje pure brainpower. Leren is te leren!

Maar wat zijn dan EQ-vaardigheden?

Maar hoe hard je er ook aan zou trekken, met alleen een hoog IQ krijg je de kar niet ver vooruit in het onderwijs. Het inzetten van je EQ is net zo belangrijk (of misschien wel nóg belangrijker?), zowel voor jezelf als voor je leerlingen. Dit zijn opgesomd wat ons betreft de meest essentiële emotionele vaardigheden voor jou als episch docent:

  • Leerlinggericht gedrag
  • Zelfontwikkeling
  • Emotieregulatie
  • Lef
  • Initiatief
  • Flexibiliteit

Toegelicht: je wil beginnen vanuit leerlinggericht gedrag, door de gevoelens en behoeften van leerlingen te zien en erkennen. Tegelijkertijd moet je ook naar jezelf kunnen kijken, en op basis van een sterk staaltje reflectievermogen zorgen voor zelfontwikkeling. Je kan immers niet verwachten dat de kinderen zich goed ontwikkelen als jij zelf niet het goede voorbeeld geeft. Concreet betekent dit je eigen zwaktes en sterktes goed inschatten, verbeteren (al dan niet met hulp) en aanvullen waar nodig.

Dat goede voorbeeld moet je als leraar ook doorzetten als het aankomt op emotieregulatie. Het herkennen en controleren van eigen emoties, dat is iets wat kinderen nog niet goed kunnen. Hierin is voor jou een rol weggelegd om ze bij te staan in hun ontwikkeling. Maar je kunt zelf ook niet achterblijven, zeker gezien je als leraar immers veel prikkels op je af krijgt. Echt een pré dus om deze skill meester (of juf) te worden.

Naast dat je jouw EQ inzet in de klas, heb je het ook nodig in andere aspecten van je werk. Zo moet je als onderwijsprofessional ook regelmatig lef en initiatief tonen in je werk. Dat begint vaak bij het signaleren van problemen, en vervolgens het risico nemen en er iets aan te doen, soms door iets nieuws te proberen waarvan je nog niet weet of het gaat werken. Maar het is nog altijd beter dan passief afwachten, of niet bereid zijn buiten je comfortzone te stappen. En die comfortzone, daar zal je lang niet altijd in zitten, want bij het leraarschap komt ook nog een flinke portie flexibiliteit kijken. Kinderen zijn immers onvoorspelbaar, en dus is het belangrijk om niet stijf je planning aan te houden, maar juist in te spelen op de actuele behoeftes van je klas waar mogelijk.

Als leraar IQ en EQ combineren

Uiteraard staan IQ en EQ niet compleet los van elkaar. Sterker nog, ze werken regelmatig samen, niet geheel ontoevallig, als het aankomt op samenwerken in het onderwijs. Daarbij moet je namelijk soms je persoonlijke belangen aan de kant zetten, om een zo goed mogelijke bijdrage te leveren aan het gezamenlijk resultaat. Ook in de klas gaan bij meerdere van jouw taken en bezigheden IQ en EQ hand in hand. Het belangrijkste voorbeeld hiervan: lesgeven zelf! Hoewel je je intelligentie gebruikt om de stof zelf te begrijpen en uit te leggen, komt je EQ om de hoek kijken als het gaat om het aanpassen van je methodes en taalgebruik voor verschillende leerlingen. Hier komt ook een mate aan pedagogische analyse bij kijken. Het herkennen van sociale of leerproblemen, dat is EQ. Het weten van de signalen en eventuele oorzaken, de relevante gegevens opzoeken en de verbanden leggen, dat is IQ. En dan is er natuurlijk nog het klassenmanagement. Dat stukje organisatorische vaardigheden om jouw instructie en de leeractiviteiten effectief over te brengen, allemaal IQ. De klas handhaven en inspelen op de individuele behoeften van kinderen daarentegen, dat is dan weer EQ. 1 + 1 = 3, zeg maar!

Wil je meer weten over IQ en EQ? Dan verwijzen we je graag door naar onze kennisbank begrippen. Daarnaast linken we hier een artikel van de NRC over intelligentie, en hier een artikel over SQ, oftewel spirituele intelligentie, voor als je ECHT het hele spectrum wilt kennen.