Lesgeven binnen het jenaplan-onderwijs: wat moet je weten

Het jenaplan werd bedacht in 1924 door Duitse pedagoog Peter Petersen, afkomstig uit, je raadt het al, Jena. Het duurde echter tot eind jaren vijftig voor het naar Nederland gebracht door mevrouw Suus Freudenthal-Lutter. Jenaplan-onderwijs kent vier pijlers, die niet alleen de basis vormen voor het gedachtegoed, maar ook op iedere schooldag aan bod komen:

  1. Gesprek: delen, verbinden met anderen
  2. Spel: gevoelens uiten en creativiteit de vrije loop laten
  3. Werk: zelfstandig én samen werken
  4. Viering: sfeer en saamhorigheid creëren

Het doel van deze vier pijlers? Leren omgaan met jezelf, de ander en de wereld, waarbij je vertrouwt op je eigen kennis en ervaring. Jenaplanscholen willen zelfstandige en zelfredzame kinderen afleveren die goed kunnen samenwerken. Hun motto is ‘Leren ontstaat in liefde, verbinding en verwondering’. Praktisch gezien betekent dit dat kinderen van verschillende leeftijden gemixt in een zogeheten stamgroep zitten. Zo kun je bijvoorbeeld leerlingen uit zowel groep 4, 5 en 6 in je klas hebben. Jouw functie is dus ook ‘stamgroepleider’. Daarnaast wordt er gewerkt met tijdsblokken (voor inhoudelijke vakken), projecten (om samenwerken te stimuleren) en weektaken (om zelfstandigheid te boosten).

Leraar zijn op een jenaplanschool betekent…

Voor jou als leraar, oftewel stamgroepleider, betekent dit snel schakelen en goed inspelen op de behoeftes van het individuele kind (lees: differentiëren). Maar bovenal ben jij er als jenaplan-leraar om een veilige en ondernemende omgeving te creëren. Een jenaplanschool kent geen autoritaire vibe, maar juist een van gelijkheid waar leerlingen elkáár ook dingen uitleggen en aanspreken op gedrag. Verwacht betrokken en aanwezige ouders, inspraak van kinderen in wat én hoe ze willen leren, veel samenwerken met andere leraren en onderwijsondersteuners om samen in de vele leer- en ontwikkelingsbehoeften te kunnen voorzien, en naast de standaard vakken een hoop aandacht voor wat er bij de kinderen leeft, cultuur en maatschappij.

Fun facts over jenaplan-onderwijs

  • In 1962 werd de eerste jenaplanschool in Utrecht geopend;
  • Je vindt jenaplanscholen in Nederland, Duitsland en Vlaanderen, en naar verluidt wordt er in de nabije toekomst ook een jenaplanschool in Japan geopend;
  • Volgens Scholen op de kaart zijn er in Nederland 179 jenaplanbasisscholen te vinden. Daarnaast zijn er ook enkele middelbare scholen die het jenaplan-gedachtegoed toepassen.

Bronnen