Mbo

Niveaus binnen het mbo

In tegenstelling tot de opleidingen in het hoger onderwijs, zijn er binnen het mbo 4 verschillende niveaus. Hieronder vind je wat ze zijn en wat ze inhouden:

• Het entreeniveau: met deze eenjarige opleiding krijg je nog geen startkwalificatie voor een beroep, maar je mag er wel mee doorstromen naar niveau 2;
• Niveau 2: dit is een basis beroepsopleiding van 2 of 3 jaar, waarna je een startkwalificatie krijgt voor een beroep en ook je leerplicht vervalt;
• Niveau 3: een twee- tot vierjarige vakopleiding waardoor je zelfstandig een beroep uit mag gaan oefenen, en waarmee je breder inzetbaar bent dan met een niveau-2-opleiding;
• Niveau 4: het hoogste niveau, waarmee je ook mag doorstromen naar sommige hbo-opleidingen.

Naast deze niveaus zijn er twee verschillende leerwegen binnen het mbo; dat wil zeggen dat je een mbo-diploma op twee verschillende manieren kan verdienen. Bij de beroepsopleidende leerweg (bol) ga je voornamelijk naar school, en loop je regelmatig stage. Dit kan 1 keer in de week zijn, of de hele week voor een bepaalde periode. De andere optie is de beroepsbegeleidende leerweg (bbl), waarbij je direct aan de slag bij een organisatie. Je gaat vaak nog wel 1 dag in de week naar school, maar krijgt al wel betaald voor deze leerbaan. Bij deze route is een arbeidsovereenkomst met je werkgever wel een vereiste.

Waar je precies voor leert, ligt eraan waar jouw interesse ligt en welk mbo-college en domein het beste bij jou past. Binnen het mbo zijn er namelijk 16 verschillende opleidingsdomeinen waarbinnen onderwezen wordt:

• Afbouw, hout en onderhoud;
• Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek;
• Bouw en infra;
• Economie en administratie;
• Handel en ondernemerschap;
• Horeca en bakkerij;
• Informatie en communicatietechnologie;
• Media en vormgeving;
• Mobiliteit en voertuigen;
• Techniek en procesindustrie;
• Toerisme en recreatie;
• Transport, scheepvaart en logistiek;
• Uiterlijke verzorging;
• Veiligheid en sport;
• Voedsel, natuur en leefomgeving;
• Zorg en welzijn.

Heel divers dus, want bijvoorbeeld het vak burgerschap kun je zowel binnen Bouw & infra geven als binnen Uiterlijke verzorging. Hiermee dekt het mbo een overgroot deel van alle werksectoren in Nederland, en leidt voor alle sectoren mensen op.

Leraar worden met een mbo-diploma

Zoals je misschien wel weet, moet je om leraar te worden in het primair onderwijs de pabo-opleiding voltooien. De pabo is een hbo-opleiding, dus je wordt niet automatisch toegelaten met een mbo-diploma. Als je een mbo-4-diploma hebt, moet je drie toelatingstoetsen doen voordat je naar de pabo mag. Deze toetsen zijn voor de vakken:

• Aardrijkskunde
• Geschiedenis
• Natuur & Techniek

Zolang je deze toetsen haalt, vóór of tijdens het eerste jaar van de pabo, kun jij alsnog leraar worden in het basisonderwijs.

Wil je lesgeven niet in het primair onderwijs, maar op een mbo? Dan is een pdg-opleiding voor jou de beste keuze als zij-instromer. Deze opleiding leert jou hoe je jouw deskundigheid in een vak kan omzetten en vertalen naar het leraarschap.

Als je in het onderwijs wilt werken, maar de pabo of pdg-opleiding geen opties zijn, is er nog het alternatief om onderwijsassistent te worden. Dit kan je doen door ofwel de niveau-4-opleiding tot onderwijsassistent te volgen, of als onderdeel van de niveau-3-opleiding Sociaal Pedagogisch Werk.

Zo zit het met studiefinanciering op het mbo

Studiefinanciering zit een stukje ingewikkelder in elkaar voor mbo-studenten dan hun collega’s op het hbo en wo. Het is bijvoorbeeld zo dat alleen bol-studenten recht hebben op studiefinanciering. Dit heeft te maken met het feit dat bbl-studenten al werken, en dus al betaald krijgen.

Doe je een niveau 1 of 2 opleiding? Dan is je gehele studiefinanciering een gift, hoe lang je er ook over doet. Bij een niveau 3 of 4 opleiding gelden dezelfde regels als voor het hbo en wo, en moet je de ‘stu-fi’ terug betalen als je niet binnen 10 jaar je diploma haalt.

De opleidingen tot onderwijsassistent zijn gelukkig bol-opleidingen, dus daar kan jij eventueel je voordeel mee doen. Moet je die dus wel binnen 10 jaar halen. 😉

Ook zijn er speciale regelingen voor beide richtingen van de overstap tussen het mbo en het hbo. Stap je van een hbo over op een mbo, dan krijg je nog steeds ‘stu-fi’, zolang je deze niet langer dan 48 maanden hebt ontvangen op je hbo-opleiding. Stap je andersom over van een mbo naar een hbo? Dan telt de studiefinanciering die je hebt gekregen niet mee en heb je opnieuw recht op studiefinanciering voor je hbo. Wel blijven de opgebouwde schulden staan, mocht je het hbo niet binnen 10 jaar afronden.

Fun facts over het mbo

• Er deden in 2022 ongeveer 2,5 keer zoveel studenten een bol-opleiding als een bbl-opleiding, met respectievelijk 347.500 studenten tegenover 136.700;
• Dit verschil is in de afgelopen jaren echter wel kleiner geworden. In de periode tussen 2017 en 2022 is het aantal studenten in bol met 8% gedaald en in bbl met wel 27% gestegen;
• Sinds 2020 worden ook mensen die een mbo-opleiding volgen geclassificeerd als student. Hiervoor werd naar hen verwezen als ‘deelnemers’, en hadden ze niet recht op dezelfde voordelen als hbo- en wo-studenten.